اعمال روز عرفه

امروزپانزدهم آبانماه روز عرفه است، روزی که زائران سپیده دم صبح راهی عرفات شدند تا در جوی مملو از ایمان، خشوع و خضوع استغفار کرده و ارکان اصلی حج را به جا آورند.
زائراندراین روز عرفه، آداب و رسوم و مناسک دینی خود را به جا می آورند و خود را برای دیگر اعمال این ایام آماده می کنند. روزی که صدها هزار زائر خانه خدا به عرفات رفته اند و در این روز بزرگ به درگاه خداوند متعال تضرع می کنند، روزی که آنها خواستار تقرب به درگاه احدیت هستند. روزی که خواهان بخشش گناهان و تولدی دوباره اند. در این روز خدا دینش را کامل کرده و نعمتش را تمام.

صحرای عرفات در 21 کیلومتری شمال مکه واقع شده و تپه کوچکی  است که حدود 250 متر از سطح دریا بالاتر و کوه ها آن را احاطه کرده اند.
در این روز حجاج بیت الله  الحرام استغفار می کنند و پاک و عاری از هر گناه می شوند، همچون کودکی که تازه زاده شده است. در این روز صدای دعا و انابه بنده به درگاه احدیت قطع نمی شود و استغاثه بنده از پروردگارش تا عرش می رود.
زائران پس از ادای نماز ظهر و عصر در عرفات مانند سنت پیامبر اکرم (ص) رو به قبله ایستاده، تا زمان غروب خورشید این حالت را حفظ، به دعا خوانی خود ادامه می دهند و به تفکر و تامل در اعمال خود پرداخته و توبه و انابه سر می دهند. آنها پس از وقوف در عرفات از طلوع خورشید تا غروب، به سوی مزدلفه برای شب زنده داری رفته و در آنجا بیتوته می کنند و به عبادت و راز و نیاز می پردازند.  آنها نماز مغرب و عشا را در مزدلفه به جا می آورند و تا صبح فردا (عید قربان) شب زنده داری کرده و به دعا و مناجات می پردازند.
زائران خانه خدا 10 ذیحجه بار دیگر به منی باز می گردند تا قربانی کنند، رمی جمرات و مراسم عید قربان را برگزار کنند تا حج آنها کامل شده و نام حاجی را بر خود نهند.
رمی جمرات را طی سه روز متوالی (ایام تشریق) انجام می دهند. در نیمه های شب ضعیفان، زنان، پیران و بیماران آنگونه که پیامبر اکرم(ص) به این گروه اجازه داده بود، رمی جمرات را به جا می آورند و بقیه تا صبح فردا صبر کرده و دعا می خوانند و به عبادت می پردازند. سپس مناسک حج به پایان می رسد و به منظور طواف افاضه و خارج شدن از احرام  به مکه می روند.
وجه تسمیه آن را چنین گفته اند که جبرائیل علیه السلام هنگامی که مناسک را به ابراهیم می آموخت، چون به عرفه رسید به او گفت «عرفت» و او پاسخ داد آری، لذا به این نام خوانده شد و نیز گفته اند سبب آن این است که مردم از این جایگاه به گناه خود اعتراف می کنند و بعضی آن را جهت تحمل صبر و رنجی می دانند که برای رسیدن به آن باید متحمل شد. چرا که یکی از معانی «عرف» صبر و شکیبایی و تحمل است.
اعمال روز عرفه:
روز عرفه از اعیاد عظیمه است اگرچه به اسم عید نامیده نشده است و روزی است که حق تعالی بندگان خویش را به عبادت و طاعت خود خوانده و موائد جود و احسان خود را برای ایشان گسترانیده و شیطان در این روز خوار و حقیرتر و رانده تر و خشمناک ترین اوقات خواهد بود و روایت شده که حضرت امام زین العابدین علیه السلام شنید در روز عرفه صدای سائلی را که از مردم سوال می نمود فرمود به او وای بر تو آیا از غیر خدا سوال می کنی در این روز و حال آنکه امید می رود در این روز برای بچه های در شکم آنکه فضل خدا شامل آنها شود و سعید شوند.
و بالجمله کسی که توفیق یابد، این روز ادعیه و اعمال بسیار دارد و بهترین اعمال در این روز دعا است و در تمام ایام سال این روز شریف به جهت دعا امتیازی دارد و دعا از برای برادران مومن از زنده و مرده بسیار باید کرد.

اما اعمال اختصاصی این روز چند عمل است
اول: غسل.
دوم: زیارت امام حسین علیه السلام
شیخ کفعمی در مصباح فرموده مستحب است روزه روز عرفه برای کسی که ضعف پیدا نکند از دعا خواندن و مستحب است غسل پیش از زوال و زیارت امام حسین علیه السلام در روز و شب عرفه که برابر با هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد بلکه بالاتر است و احادیث در زیادی فضیلت زیارت آن حضرت در این روز متواتر است و اگر کسی توفیق یابد که در این روز در بارگاه مقدس آن حضرت باشد ثوابش کمتر از کسی که در عرفات باشد نیست بلکه بیشتر و مقدم است و کیفیت زیارت آن حضرت چنین است .
الله اکبر الله اکبر کبیرا والحم کثیرا .....
سوم: نماز
چون ظهر شد زیر آسمان رود و نماز ظهر و عصر را با رکوع و سجود نیکو به عمل آورد و چون فارغ شود پیش از آنکه مشغول بخواندن دعاهای عرفه شود دو رکعت نماز کند در رکعت اول بعد از حمد توحید و در دویم بعد از حمد قل یا ایها الکافرون بخواند بعد از آن چهار رکعت نماز گذارد در هر رکعت بعد از حمد توحید پنجاه مرتبه بخواند و اعتراف و اقرار کند نزد حق تعالی به گناهان خود تا نائل گردد به ثواب عرفات و گناهانش آمرزیده گردد.
چهارم: تسبیحات حضرت رسول صلی الله علیه واله در روز عرفه
پس فرموده بخوان این تسبیحات را که مروی از حضرت رسول صلی الله علیه و آله است و سید بن طاوس در اقبال ذکر فرموده:
سبحان الذی فی السمآ» عرشه سبحان الذی فی الارض حکمه .....
پنجم: ذکر صلوات از حضرت صادق علیه السلام
پس بخوان این صلوات را که از حضرت صادق علیه السلام منقول است که هر که بخواهد مسرور کند محمد و آل محمد را در صلوات بر ایشان بگوید:
اللهم یا اجود من اعطی ویا خیر .....
ششم: تسبیحی دیگر
پس بگو این تسبیح را که ثواب آن شمارش نمی شود از زیادی وآن تسبیح این است:
سبحان الله قبل کل احد« وسبحان الله بعد کل احد« ......
هفتم: پس بخوان دعا» ام داود را
صدق الله العظیم الذی....
هشتم: خواندن دعای زیر
اللهم من تعبا» و تهیا» و اعد و ...
نهم: دعا چهل وهفتم صحیفه سجادیه
پس بخوان در این روز با خشوع و رقت دعای حضرت علی بن الحسین علیه السلام را که در صحیفه کامله است و آن دعای چهل و هفتم است و مشتمل است بر جمیع مطالب دنیا و آخرت.
الحمد لله رب العالمین اللهم لک الحمد بدیع السماوات و الارض ...
دهم: دعای حضرت حسین علیه السلام در روز عرفه
و از جمله دعاهای مشهور این روز دعای حضرت سید الشهدا علیه السلام است. بشر و بشیر پسران غالب اسدی روایت کرده اند که پسین روز عرفه در عرفات در خدمت آن حضرت بودیم پس از خیمه خود بیرون آمدند با گروهی از اهل بیت و فرزندان و شیعیان با نهایت تذلل و خشوع پس در جانب چپ کوه ایستادند و روی مبارک را به سوی کعبه گردانیدند و دستها را برابر رو برداشتند مانند مسکینی که طعام طلبد و این دعا را خواندند:
الحمد لله الذی لیس لقضآئه دافع ولا لعطائه مانع ولا کصنعه .....
یازدهم: بخوان در این روز زیارت جامعه سوم را
السلام علیک یا رسول الله السلام.....
و در آخر روز عرفه بخوان :
یا رب ان ذنوبی لا تضرک وان مغفرتک لی لا تنقصک
پروردگارا همانا گناهان من زیانی به تو نزند و محققا آمرزش تو از من نقصانی به تو نرساند
فاعطنی ما لاینقصک واغفر لی ما لایضرک
پس عطا کن به من آنچه را نقصانت نرساند و بیامرز برایم آنچه را زیانت نزند
و همچنین بخوان :
اللهم لا تحرمنی خیر ماعندک لشر ما عندی فان انت
خدایا محرومم مکن از آن خیری که نزد تو است به خاطر آن شری که در پیش من است پس اگر تو
لم ترحمنی بتعبی ونصبی فلا تحرمنی اجر المصاب علی مصیبته
به رنج و خستگیم رحم نمی کنی پس محرومم مدار از پاداش مصیبت دیده ای بر مصیبتش
دوازدهم: دعای عشرات
سید بن طاوس درضمن ادعیه روز عرفه فرموده که چون نزدیک شود غروب آفتاب بخوان دعای عشرات را که خواندن آن در هر صبح و شام مستحب است. وخواندن آنرا در آخر روز عرفه ترک نکنند.
سبحان الله والحمد لله ولا اله الا الله .....